วิธีคำนวนความเหลื่อมล้ำทางรายได้ (คำถามของคนบ้า)

ในเวลาส่วนตัว โจเขียนรายงานเกี่ยวกับสถิติของเศรษฐกิจไทย และส่งรายงานนี้ให้นิตยสารสมาคมญี่ปุ่น-ไทย ทุก 2 เดือน ตอนนี้โจเขียนเรื่องเกี่ยวกับความเหลื่อมล้ำของรายได้ เมื่อโจเขียนหัวข้อนี้โจใช้วิธีคำนวนความเหลื่อมล้ำดังนี้ 

• นอกจากรายได้ อะไรๆก็เหมือนกัน (เช่น ไม่มีเงินฝืด/เงินเฟ้อ) 
• ในปี 2545 รายได้ของคน/ภาค /จังหวัด A คือ 10 และสำหรับคน/ภาค /จังหวัด B คือ 100 
•  ในปี 2555 รายได้ของคน/ภาค /จังหวัด A คือ 20 และสำหรับคน/ภาค /จังหวัด B คือ 200

โจถามตัวเองว่า ในสถานการณ์นี้ เราสามารถบอกว่า ความเหลื่อมล้ำทางรายได้ระหว่าง A กับ B เพิ่มขึ้นหรือไม่ (ในที่นี้โจพูดเกี่ยวกับแค่ความเหลื่อมล้ำทางรายได้ ไม่ได้พูดถึงความเหลื่อมล้ำทางความสุขที่มาจากรายได้ นอกจากรายได้แล้วความเหลื่อมล้ำทางความสุขขึ้นอยู่กับสมการของความสุขในการบริโภคและมีความซับซ้อนมากขึ้น)

ถ้าเราเปรียบเทียบ A กับ B โดยใช้ “รายได้ของ B ลบ รายได้ A” ความเหลื่อมล้ำเพิ่มขึ้น (เพิ่มจาก 90 เป็น 180) แต่ถ้าเราเปรียบเทียบโดยใช้ อัตราความแตกจ่างในรายได้ระหว่าง B และ A  ความเหลื่อมล้ำไม่เปลี่ยนเลยเมื่อเราคำนวนความเหลื่อมล้ำทางรายได้ เราควรจะใช้วิธีไหนดีและเพราะอะไร 

โจใช้วิธีที่เปรียบเทียบใช้อัตราบ่อยๆโดยไม่ค่อยคิดเรื่องรายละเอียดและเหตุผล แต่เดี๋ยวนี้เพื่อนโจไม่ยอมรับวิธีนี้และโจไม่ได้อธิบายให้ละเอียด จึงเริ่มรู้สึกไม่แน่ใจว่าทำไมโจใช้วิธีนี้มากกว่า และรู้สึกอึดอัดด้วย

จริงๆแล้วในรายงาน โจสามารถอธิบายแค่ “เมื่อเราคำนวนความเหลื่อมล้ำ มีหลายวิธี” เท่านั้นก็ได้ แต่ถ้าโจเขียนแบบนั้น ผู้อ่านอาจจะรู้สึกแปลกใจเหมือนกับโจ  โจจะต้องคิดเรื่องเหตุผลอีกครั้ง

  * จริงๆแล้ว “รายได้ (* Per capita Gross Regional & Provincial Product) ของกรุงเทพฯลบรายได้ของภาคอีสาน” เพื่มขึ้นใน 10 ปีที่ผ่านมา แต่อัตราความแตกจ่างในรายได้ระหว่าง กรุงเทพกับภาคอสาน ไม่เปลี่ยนเลย ในกรณีนี้เราจะอธิบายอย่างไรดี

คำถามนี้อาจจะเป็นคำถามที่ตอบง่ายสำหรับคนที่ฉลาด แต่สำหรับคนบ้าแบบโจเข้าใจ/อธิบายยาก